Iedere maand maken gemiddeld 25 mensen onder de 30 jaar een einde aan hun leven. ‘Dat is schrijnend en we zien de suïcidecijfers nog steeds stijgen, zegt Maryke Geerdink, klinisch psycholoog en manager hulpverlening bij 113 Zelfmoordpreventie. Sinds 2013 is het aantal suïcides – afgezet tegen de bevolkingsgroei – min of meer stabiel, maar in de groep twintigers was er vorig jaar een significante toename. Ook dit jaar lijkt die stijgende trend zich voort te zetten. In 2017 was er al een piek zichtbaar in het aantal jongeren tot 20 jaar dat suïcide pleegde. ‘Daar moesten we iets mee, daarom is de Leidraad suïcidepreventie bij jongeren ontwikkeld. Als aanvulling hierop hebben we de Handreiking suïcidepreventie bij jongeren met persisterende suïcidaliteit uitgebracht. De handreiking is specifiek bedoeld voor zorgprofessionals die zich beroepsmatig bezighouden met een gezonde en veilige ontwikkeling van suïcidale jongeren, terwijl de leidraad gericht is op het hele jeugddomein. We weten bijvoorbeeld dat een groot deel van de jongvolwassenen die zich vorig jaar van het leven beroofden vroegtijdig schoolverlater was. Daarom betrekken we ook scholen erbij.’
Andere risicofactoren zijn: een voorgeschiedenis van psychische problemen, een ontwikkelingsstoornis, financiële problemen en een hoge mate van perfectionisme. Ook lhbtiq+-jongeren lopen een hoger risico op suïcidaliteit. Jongeren noemen zelf ook dat zij het lastig vinden om over negatieve gevoelens te praten en niet goed weten waar zij terechtkunnen voor hulp. Ook eenzaamheid en het ervaren van veel prestatiedruk kunnen suïcidale gedachten bevorderen. Maar Geerdink benadrukt dat er nooit één oorzaak is. ‘Vaak zien we een stapeling van negatieve gebeurtenissen, maar ook genetische eigenschappen kunnen een rol spelen.’
Haarvaten van de samenleving
Vanuit het ministerie van VWS loopt momenteel de derde landelijke agenda Suïcidepreventie (2021-2025) onder de naam Samen Minder Suïcide. Een van de projecten heeft als doel dat de zorgverlener meer kennis over suïcidepreventie krijgt. Er zijn daarom e-learnings ontwikkeld voor de bachelor-, (post)masteropleidingen tot psycholoog en de hbo-zorgopleidingen. ‘Ons streven is om die op korte termijn ook beschikbaar te stellen voor de opleiding tot arts. We geven nu al vaak trainingen en lezingen aan geneeskundestudenten’, zegt Geerdink. Voor scholen is de STORM-aanpak ontwikkeld, een preventieprogramma dat de weerbaarheid stimuleert.
Daarnaast worden docenten en mentoren getraind tot zogenaamde gatekeepers, die somberheid, depressie en suïcidaliteit bij leerlingen in een vroeg stadium opmerken en het gesprek aangaan. ‘We denken dat gatekeepers heel belangrijk zijn, op scholen, maar ook in de rest van de maatschappij. Iedereen kan in de privésfeer met suïcidaliteit te maken krijgen, maar veel mensen kunnen er ook beroepsmatig mee in aanraking komen, bijvoorbeeld conducteurs, deurwaarders, thuiszorgmedewerkers en studieadviseurs. Eigenlijk willen we dat suïcidepreventie in de haarvaten van de samenleving terechtkomt. Het onderwerp ligt nu nog te veel bij een kleine groep die er echt in gespecialiseerd is.’
